In de jaren ’90 van de vorige eeuw introduceert Peter Senge het idee van de lerende organisatie. Dat beeld heeft onze kijk op leren en werken fundamenteel veranderd. Het lijkt tijd voor een volgende stap in ons denken. Wij experimenteren met het perspectief van ‘de speelse organisatie’. Waarom?
Wat speelt er
Vandaag, twintig jaar na Senge’s baanbrekende boek, is er behoorlijk wat veranderd. In de omgeving van organisaties is de complexiteit en onvoorspelbaarheid als constante te benoemen. In het werk en daarbuiten ontstaan internationale relaties en globale netwerken, die geen werelddeel overslaan. Door het internet en de mobiele telefoon is communicatie eenvoudig en informatie continu toegankelijk. De snelheid waarmee informatie wordt uitgewisseld neemt toe. Het connectionisme als leertheorie komt op; het gaat niet meer alleen om de inhoudelijke informatie, maar om de relatie, als je daar toegang toe hebt kun je leren.
Een nieuw perspectief
Deze ontwikkelingen vragen om een nieuw perspectief op organiseren en leren. Senge heeft met het idee van de lerende organisatie het leren en werken willen verbinden. Het zijn echter nog steeds twee verschillende begrippen. Hoe kunnen we ze daadwerkelijk integreren? Hoe kunnen we onze organisaties inrichten, zodat op het werk werkelijk nieuwe ideeën ontstaan? Hoe word je sneller in je vertaalslag van idee naar uitvoering? Hoe betrek je iedereen in het proces van ‘zwakke signalen’ opvangen en die omzetten naar actie?
De speelse organisatie
Onze stelling is dat de speelse organisatie het antwoord is op deze vragen. Naar ons idee heeft het idee van de lerende organisatie zijn langste tijd gehad. We zien dat het concept in de afgelopen jaren van belang is geweest in het benoemen van het belang van leren in kennisproductieve processen. Tegelijkertijd houdt het idee het onderscheid tussen leren en werken onbedoeld in stand.
Ruimte om iets nieuws te ontdekken
In de speelse organisatie vloeien leren en werken moeiteloos samen. Wanneer je de ruimte neemt om te spelen ontdek je nieuwe dingen. Je exploreert, probeert uit wat werkt en kijkt voortdurend vanuit een nieuw en ander perspectief naar de werkomgeving. De werkomgeving is dan een speeltuin.
Het perspectief hangt ‘in de lucht’. We zien de hernieuwde aandacht voor spel bij onze jongste generatie, die continu games speelt. Breinonderzoek levert verrassende nieuwe inzichten op met betrekking tot spel, die het belang van een speels perspectief op organiseren bekrachtigen. Met spelen creeren we ruimte voor vernieuwing.
Speelse projecten
Wij hebben inmiddels enkele jaren opgedaan met het vormgeven van speelse projecten in organisaties. We hebben bijvoorbeeld het dorp van de toekomst gebouwd, een idee voor een tour de france op de werkplek ontwikkeld, een ontwikkelingsseminar vormgegeven als filmset en we hebben een out-of-the-comfort reis georganiseerd op de werkplek.
We gaan op zoek!
In de komende tijd willen we ons onderzoek naar de speelse organisatie uitbreiden. We gaan in gesprek met organisaties die zichzelf speels vinden, of waarvan anderen vindt dat ze speels zijn. Tijdens onze zoektocht geven we regelmatig updates via dit blog.
In de tussentijd volg je ons op Twitter: http://twitter.com/arnegillert, http://twitter.com/pjvanwijngaarden, http://twitter.com/tjipdejong