In het april/mei nummer van Ode magazine staan twee schitterende artikelen die ik graag even in de spots zet. Ze raken me omdat ze aansluiten bij de waarderende manier van waaruit ik werk als coach en begeleider. Ik merk dat ook meer en meer organisaties deze visie proberen te omarmen. Dit zijn dan meteen de organisaties die erin slagen om de talent-benadering een stap verder te brengen dan de organisaties die niet veel meer doen dan het woord “competentie” vervangen door “talent” en dus in wezen niks nieuws doen. Dit klinkt wat bruut, maar dat is wat ik helaas vast stel. In ”Een organisatie gebouwd rond het talent van mensen“ schreef ik al iets over de praktijken die we tegen komen in organisaties die de talent-koers met succes beginnen te varen. Deze ontwikkeling wordt natuurlijk gevoed vanuit andere terreinen. Twee ervan staan in Ode mooi belicht.
Neurodiversiteit
We hebben nog steeds de gewoonte om mensen die buiten de maatschappelijke norm vallen als afwijkend te bestempelen. Meestal komt daar dan ook nog een minder positief waarde-oordeel bij. Wie in de DSM-prijzen valt (DSM = handboek voor psychiatrische diagnostiek), wordt meteen als probleem-geval bekeken en behandeld. Vaak zorgt dit voor een negatieve, vicieuze cirkel waardoor het probleem bevestigd wordt … en dit eerder door hoe je bekeken en behandeld wordt dan door hoe je – weliswaar anders – in elkaar zit.
Of je als begaafd of beperkt wordt beschouwd, is eigenlijk afhankelijk van waar en wanneer je leeft. Dit is één van de zeven principes van neurodiversiteit, die op een meer waarderende manier naar zogezegde afwijkingen of beperkingen kijkt. Een ander brein maakt je gewoon vaardig in heel specifieke taken, die mogelijkerwijs buiten de standaard norm vallen, maar daarom niet minder waardevol zijn. Ik verwijs hierbij nogmaals naar de Amerikaanse ondernemer die een succesvol IT-bedrijf bouwde rond de specifieke vaardigheden van mensen met autisme. Het artikel “Uw brein is een regenwoud” is na te lezen via de website van Ode magazine.
Orchideekinderen
De nurture/nature discussie is een heel centrale in de psychologie. Ook in het talent-denken komt deze spanning vaak terug: Is talent aangeboren of gecultiveerd? Ik volg daarbij de stelling uit het bekende boek “Talent is Overrated” van Geoff Colvin. Daarin stelt hij dat mensen best wel met potentieel kunnen geboren worden (nature), maar dat vooral ook de context waarin ze opgroeien – en de mate waarin die stimulerend is voor de ontwikkeling van dat talent (nurture) - minstens even bepalend is. Daarbij gebruikt Colvin de term “deliberate practice”. Inderdaad … oefenen, oefenen en nog eens oefenen, meestal onder begeleiding van iemand die pedagogisch heel sterk is zodanig dat je in een op je talent gerichte context kunt opgroeien en ontwikkelen.
Getalenteerd zijn en in de verkeerde context geboren worden … binnen dat kader schrijft men over paardenbloem- en orchideekinderen. Net zoals een paardenbloem eender waar kan groeien, desnoods in de voeg van een tegelpad, zijn er ook orchideeën die een heel specifieke plek nodig hebben om te bloeien. Zo is een paardenbloemkind een kind dat in eender welk gezin kan opgroeien en daar toch heelhuids zal uitkomen zonder al te veel emotionele kwetsuren, gedragsproblemen, … . Orchideekinderen zijn kinderen die in een bepaald domein hoogvliegers kunnen worden als ze in een specifieke omgeving opgroeien. In zo’n omgeving wordt hun anders-zijn snel opgemerkt en wordt het nodige gedaan om de juiste context – zowel op school als thuis – te creëren. Immers, als dat niet gebeurt kan zo’n kind zich niet ontplooien en of gaat het hieraan zelfs kapot.
Ik coachte zelf mensen met dyslexie die zowel thuis als op school gestraft werden omdat ze de norm niet haalden, terwijl ze net over heel andere vaardigheden bleken te beschikken, die helaas niet werden opgemerkt. Helaas is er dan vaak intensief persoonlijk werk nodig om dit te helen en jammer genoeg komen dat soort kinderen dan vaak op een minder positief spoor … Wil je ook het artikel “Waarom onkruid niet vergaat“ nalezen, dan kan ook dat via de Ode-website.
En wat betekent dit nu voor organisaties ?
In die organisaties waar medewerkers over één en dezelfde kam geschoren worden, kan je maar beter geen hoogvlieger zijn … want als je boven het maaiveld uitsteekt, gaat je kop eraf. Die organisaties die oog hebben voor talent, gaan op een waarderende manier tewerk met diversiteit en slagen erin om het beste uit mensen naar boven te halen … aan dat soort organisaties bouw ik graag mee!