In 2002 ben ik bij de gemeente Amsterdam gaan werken waar ik op verschillende plekken in verschillende rollen heb gewerkt. Om in 2014 te landen bij de Amsterdamse School, het leer- en ontwikkelinstituut van de gemeente Amsterdam. Het vak van ontwerpen vind ik geweldig en voor het eerst in mijn leven voelde ik - als generalist - de behoefte om de diepte in te gaan en steeds meer te leren over het ontwerpen en implementeren van leertrajecten die impact hebben.
Door vooral veel te doen, bij collega’s de kunst af te kijken en te lezen ontdekte ik veel nieuws. Maar gaandeweg ontstond ook de behoefte eens buiten de deur te kijken: hoe doen anderen dit? Uiteindelijk ben ik drie maanden gaan ‘buitenspelen’ bij Kessels & Smit. Een ervaring waar ik heel goed op terugkijk. Hoe kwam dat idee tot stand? Wat leverde het op? Voor mij en voor anderen?
Buitenspelen?
De wens om een tijdje ergens anders in de keuken te kijken sudderde eerst een tijdje. Begin 2017 besloot ik dat het ook echt moest gaan gebeuren. In september van dat jaar sprak ik met Saskia Tjepkema van K&S. Toen ontstond er een idee. In samenspraak met mijn leidinggevende Wieke Leonhard bedachten we een constructie: drie maanden lang zou ik twee dagen per week meelopen met K&S adviseurs. De andere twee dagen zou ik ‘gewoon’ doorwerken bij de gemeente Amsterdam. En gedurende die periode zou ik in dienst blijven bij de gemeente, dus geen gedoe met detacheringen. Wij hadden het idee dat dit meelopen en meedoen een win voor alle drie de partijen zou kunnen opleveren. Omdat ik het in mijn gesprekken met anderen steeds had over ‘ik wil een tijdje buitenspelen’, besloot ik deze onderneming dan ook maar zo te noemen.
Open deuren
Maar hoe pak je dat aan? “Onderzoek is een goed alibi”, opperde Saskia. “Als je bij ons onderzoek komt doen, kan je makkelijk op mensen afstappen, je hebt immers een vraag. Bovendien is een nieuwsgierige betrokken buitenstaander voor ons heel interessant, die kan ons spiegelen”.
Met de onderzoeksvraag: 'Hoe ontwerpen en begeleiden jullie (leer)trajecten die impact hebben?' startte ik mijn avontuur. De eerste dag was een K&S-dag, waarop alle adviseurs, stagiairs en medewerkers bij elkaar komen op het kantoor aan de Maliebaan. Daar kreeg ik de gelegenheid om mezelf te introduceren en kennis te maken met het gezelschap. Op de buitenspeel-dagen ging ik naar de Maliebaan om met zoveel mogelijk K&S adviseurs in contact te komen. En gelukkig kwam op mijn vraag: “Wat ben jij aan het doen? Mag ik een keer met je mee?” verrassend vaak het antwoord: “ja, volgende week heb ik een opdracht bij een klant en dan kan je wel mee. Zullen we het samen voorbereiden? Wat zou jij willen doen?” De deuren gingen echt open!
Win-win-win
Tijdens het buitenspelen reflecteerde ik met adviseurs op hun werk (‘wat maakt dat je het zo aanpakt als je het aanpakt?’), ging ik een aantal keer mee naar een klant en keek en deed ik mee met activiteiten op de Maliebaan. Ik zocht in die periode niet alleen naar ervaringen die interessant waren voor mijzelf, maar vooral ook naar onderwerpen die waardevol zouden kunnen zijn voor K&S en voor de Amsterdamse School.
Ik wilde graag iets laten zien op mijn slotdag. Theo Visser vond dat opvallend: “waar komt dat vandaan, dat je het idee hebt dat je iets moet laten zien op 18 april? Je kan toch ook gewoon zeggen: ik heb een geweldig leuke tijd gehad bij jullie? Je haalt jezelf uit het leren als je al zo focust op presteren". Daar zei hij natuurlijk iets heel terechts. Maar ik nam de voorgenomen win-win-win heel serieus: als je zo’n mooie kans krijgt geboden, moet je er iets van maken en het beste eruit halen...
Ontwerp pimpampet
Begin maart, net over de helft van mijn buitenspeeltijd, ontstond een idee waarmee ik de win-win-win kon realiseren; waarmee ik iets tastbaars kon neerzetten, waarin ik veel leerde over mijn onderzoeksvraag, en waar de Amsterdamse School èn K&S iets aan zou hebben.
We zaten in ‘Spoorzicht’ op de Maliebaan en speelden met een aantal K&S adviseurs het Ontwerp pimpampet, dat Mariel Rondeel en Erik Deen hadden bedacht als aanvulling op hun boek Opleidingskunde. Het is een manier om te oefenen met ontwerpprincipes en hoe je die verwerkt in een opleidingsaanpak. Arjan de Hoog constateerde: “het is eigenlijk zonde dat Erik en Mariel elke keer met dit oude pimpampetspel aan komen zetten, met een los A4 tje erbij… hier kan je veel meer van maken”.
We besloten om samen het Ontwerp pimpampet te upgraden tot een ècht spel. Dit betekende niet alleen dat we het spel mooi zouden vormgeven, er was ook een inhoudelijke slag te maken. We wilden een evenwichtige(re) verdeling aanbrengen in de leer- en ontwerpprincipes over de verschillende stromingen in het leren (behaviourisme, pragmatisme, cognitivisme, sociaal constructionisme, connectivisme, aanspreken van talent). Samen maakten we een prototype dat we presenteerden op mijn slotdag.
Wat is de win voor K&S?
Mariel was aangenaam verrast toen ze na haar vakantie het prototype van het vernieuwde ontwerp pimpampet aantrof. Maar er was meer oogst en bijvangst. Saskia verwoordde het als volgt: “door de dialogen die je met K&S adviseurs voerde heb je hen aan het denken gezet, precies zoals we hoopten aan het begin. We reflecteerden met jou over ons werk, maar ook over hoe we samenwerken. En je hebt een fijne inspirerende dosis nieuwsgierigheid en speelse energie het gezelschap binnengebracht. En je hebt bijgedragen aan onze onderlinge verbinding.”
Wat is de win voor de Amsterdamse School?
Als werkgeluk van medewerkers voorop staat dan is de eerste win dat ik er heel gelukkig van werd. De energie die ik van het buitenspelen heb gekregen, neem ik mee naar Amsterdam.
En verder: we bestaan als opleidingsinstituut 3 jaar. Na een fase van pionieren is de fase van bestendigen en professionaliseren aangebroken. Het team programmamanagers en adviseurs, waar ik deel van uitmaak, heeft sterk de behoefte om de ontwerpskills te verbeteren en ook wat meer volgens een gedeelde professionaliteit te werken. Alle kennis en ervaring die ik bij K&S heb opgedaan, draagt daar aan bij. Op 19 april speelde ik het ontwerp pimpampet met mijn collega’s van de Amsterdamse School. Op speelse wijze ontwierpen we in subgroepjes verschillende consistente ontwerpen voor de Winter School die we in december 2018 willen organiseren. Dat was meteen een concreet resultaat!
Wat leverde het mij op?
Door uit mijn vaste routines te gaan, me onder te dompelen in een totaal andere werkomgeving, in een heel fijn gezelschap was heel verrijkend. Ik heb een soort snelkookpan voor mezelf gecreëerd, waarin ik de tijd nam om èn veel vakliteratuur te lezen en daarover gesprekken te voeren met vakgenoten èn al werkendeweg nieuwe ervaringen op te doen en daar op te reflecteren.
Ook buitenspelen?
Natuurlijk stonden we stil bij de vraag: wat maakte dat dit werkte? Er waren denk ik een paar belangrijke succesfactoren. Ten eerste dat ik dit initiatief zèlf heb genomen en heb georganiseerd, want ik wilde dit heel graag. Verder vond ik medespelers: mijn manager Wieke faciliteerde mijn ontwikkelwens optimaal en de ontvangende partij – K&S – stond er ook voor open. En ik leerde ook dat de manier waarop ik het deed, hielp: Pieterjan van Wijngaarden verwoordde dat mooi: “je bent zowel goed in aansluiten als in je eigen geluid laten horen. Je voegde daarmee heel makkelijk in in ons gezelschap, en af en toe verraste je ons met jouw kijk op de zaak”. Mijn enthousiasme èn het feit dat ik zocht naar de meerwaarde voor alle partijen (en dus niet alleen voor mezelf) droeg denk ik ook bij.
Prikkelt mijn verhaal jou om ook eens buiten te spelen? Ik zou het je zeker aanraden omdat het wat mij betreft een mooie manier is om werkendeweg te leren en inspiratie te vinden en om over organisaties heen kennisontwikkeling en kruisbestuiving te organiseren.
Wil je nog meer weten? Pieterjan van Wijngaarden ging in deze podcast van Do I Have A Choice in gesprek met Annemarijn over haar ervaringen met het buitenspelen bij Kessels & Smit.