Jouw teleurstelling is niet mijn teleurstelling
Fredman’s relationele emotiebenadering
‘Nou heel eerlijk, ik ben nogal cynisch over vandaag. Over wat dit gesprek kan opleveren.’ De groep van circa 10 managers, zitten in een kring, valt stil. Als procesbegeleider van het gesprek, heb ik het idee dat er lading op het gesprek komt. Dat is een onderbuikgevoel en wordt denk ik onder andere bevestigd doordat ik wat moeilijk kijkende gezichten om mij heen zie. Iemand reageert: ‘ok, want waarom ben je cynisch?’ De betreffende manager antwoordt dat ze, gezien wat er allemaal gebeurd is in deze groep, teleurgesteld is, dat ze twijfelt of er iets kan veranderen. Een ander zegt: ‘ik heb er wel moeite met dat je dat zo zegt, dat je cynisch bent’. Ik vraag aan deze spreker, ‘Als je een uitnodiging zou doen aan cynisme, welke uitnodiging zou dat zijn?’. Ze antwoord: ‘Of het vandaag misschien in de tas mag blijven?’ En aan de manager die dit gesprek opende vraag ik: ‘waar steekt cynisme de hand voor op?’. De manager antwoordt ‘dat als we in gesprek gaan, dat we dan ook echt scherp en open durven zijn, elkaar aanspreken, dat we leren feedback te ontvangen’. Waarna het gesprek verder gaat over wat er nodig is in de groep en de beelden van betrokkenen daarbij.
Ik gebruik bovenstaande moment om iets te vertellen over het boek ‘Transforming emotion’ van Glenda Fredman, wat ik las ter voorbereiding van een podcast met Odette Moeskops en Marijke Spanjersberg. De podcast ' Hoe doen jullie hier eigenlijk woede?' is onderdeel van een reeks over emoties, die Odette Moeskops maakt voor De Ambachtsschool. In dit korte blog deel ik wat beelden over het boek van Fredman.
Emoties als verhalen
Het boek van psychotherapeut Glenda Fredman vertrekt vanuit een narratief, systemisch perspectief en gaat ervan uit dat er geen universeel verhaal over emoties bestaat dat past bij alle groepen en culturen. Dat er geen algemene taal of begrippenkader over emoties is dat precies en nauwkeurig genoeg is. Het valt Fredman op dat bij emoties snel internaliserend gekeken wordt: emoties zitten bij mensen binnen in het lichaam en er zijn universele classificaties van emoties die je kunt herkennen en benoemen. Kortom, iemand is teleurgesteld, dat kun je goed zien aan iemands gezicht, en het is goed (bijvoorbeeld) om die emoties te benoemen en ze te ventileren. Fredman spreekt zich in het boek uit voor een meer contextuele en relationele benadering van emotie (zie tabel).