Collega's Pieterjan van Wijngaarden en Derk van der Pol gaan in het tweede seizoen van Off the Grytte op zoek naar een antwoord op de vraag ‘Hoe ziet de werkplek van de toekomst eruit?’. In de zesde aflevering spreken zij met corporate antropoloog Jitske Kramer, die in 10 dagen tijd het boek 'Werk heeft het gebouw verlaten' schreef, en Paul Keursten, die recent met zijn co-work onderneming Workshop 17 de Global Startup Award won. Kortom: een gesprek met allerlei smaken, zoals de Indian Chai die de heren proefden.
Corona als collectieve cultuurshock
15 maart 2020 was voor Jitske een ritueel moment na de aankondiging van de intelligente lockdown. Jitske: “Een veranderproces werd aangekondigd. Ik weet nog dat ik door de straten liep. Het was zo stil. Ik merkte het in de supermarkt en was bezig met: hoe moet je groeten, lopen, wat doe je? Ik moest meteen denken aan hoe ik me voel als ik naar een culturele context ga die ik niet begrijp. (…) Ik ben het vergelijk gaan maken en schrijven vanuit de gedachtegang: Wat als we in een collectieve cultuurshock zitten?” Voor Paul zag de shock er als volgt uit: “De shock voor mij is meer hoe lang we aan het ontkennen zijn wat er eigenlijk natuurlijk is. We hebben dingen bedacht zoals ze horen of moeten, die niet zo natuurlijk zijn of een reden hebben. Onze vastgoedpartners denken bijvoorbeeld nog steeds dat iedereen straks terug naar kantoor gaat en dat dat dezelfde functie zal vervullen. Ook al is er heel veel onderzoek dat het anders kan.”
Work near home
En dat het anders kan liet Paul al in 1997 zien. Samen met Joseph Kessels en Cora Smit kwam hij al op het idee van een ‘thuiswerkvergoeding’. Hoe kijkt Paul hiernaar met het oog op de werkplek (van de toekomst)? “Ik denk dat we geleerd hebben dat we niet meer naar het werk (kantoor) hoeven om te werken. You can work from anywhere: je hoeft niet dichtbij je werk te wonen. Werk is waar je bent. Je kunt je dan afvragen als ik ergens anders naartoe ga dan thuis, waarom ga ik daar naartoe? En wat verwacht ik daar dan van? In die zin is ontmoeten een belangrijke functie waarom je voor werk je huis uit zou gaan. Er is een menselijke behoefte van contact. In die zin moet een kantoor een soort thuis zijn. (…) Work from home wordt in die zin work near home: dat je te voet haast naar een plek kan die een verlengstuk van je huis wordt.”
Leiderschap
In haar boek schrijft Jitske over het leiderschap dat nodig is voor deze tijd. Zij pleit hierin voor menselijk leiderschap. Jitske: “De prikklok is gelukkig verleden tijd op veel plekken. Tegelijkertijd is er nog steeds een soort aanwezigheids- en meldingsplicht. Wat ik veel hoor is dat mensen op elk plongetje reageren om maar te bewijzen dat ze ‘echt wel aan het werk zijn’. Dan heb je leiders die verwachten dat je in een tijdvak overal op reageert. Van leiders vraagt dit om erop te vertrouwen dat mensen hun werk doen. Vervolgens vraagt het wel om het maken van duidelijk ‘output’ gerelateerde afspraken. Het vraagt nu menselijk, verbindend leiderschap. Dat is meer dan een checklist met weekstaartjes en controlegesprekken. Mensen missen de ontmoeting. Ik denk dat een leider ervoor kan zorgen dat er een ruimte is waar die ontmoeting plaats kan vinden. Dat is een van de hoofdtaken van een leider.”
Crossverbindingen
Paul ziet een ontwikkeling ontstaan waarin bedrijven een toelage geven om aan te haken bij co-workspaces. “Dat doorbreekt het missen van menselijk contact en belangrijker nog het doorbreekt het idee dat professioneel contact enkel is met collega’s uit je bedrijf. Je ontmoet ook professionals die in een andere context werken en een andere werkkring hebben, dat zou een verrijking kunnen zijn voor de ideeën die je organisatie binnen komen. Je maakt crossverbindingen.” In kleine mate ziet Jitske dat ook gebeuren door het thuiswerken: “Ik hoor van veel mensen dat ze koffiemomenten houden met de buren. Er ontstaan spontaan hele coronagezelschappen die elkaar bij de lokale take-away ontmoeten.”
Nomadische culturen
Als het gaat over de werkplek van de toekomst, dan kunnen we volgens Jitske leren van nomadische culturen. “Het digitale stuk in het hybride werken is relatief nieuw. Daar hebben we een wereld in te winnen. Maar het op afstand werken en relatie voelen met de ander is heel oud. Dat zie je bij nomadische volkeren. Die zien elkaar in familiegroepen niet elke dag, want die wonen ver uit elkaar, maar voelen zich wel heel erg verbonden in één tribe, in een grote community. Verhalen en liederen zijn daar belangrijk in. (…) In organisaties betekent het dat je niet alleen de zakelijke meetings hebt, maar dat je emotioneel verbonden raakt. Hoe spreek je die kant aan? We hebben manieren nodig om in zakelijkheid verbindingen te zoeken.” Een goede graadmeter is volgens Jitske om je binnen een organisatie de vraag te stellen: “Heb ik genoeg herinneringen aangemaakt deze week?”. En als je dan iets online organiseert: dan ‘not just another Teams meeting’…
Het hele gesprek luister je terug via
Soundcloud
Spotify
Apple Podcast
Deze blog verscheen ook op grytte.nl