Organisatieverandering door verhalen te veranderen?
By:
Joeri Kabalt
Joeri Kabalt
“All of these stories make me who I am. But to insist on only these negative stories, is to flatten my experience and to overlook the many other stories that formed me. The single story creates stereotypes. And the problem with stereotypes is not that they are untrue, but that they are incomplete. They make one story become the only story.”
Single stories waardoor je niet ‘in het plaatje past’
Het bovenstaande citaat komt uit de TED Talk van een van mijn lievelingsauteurs, de Nigeriaanse Chimamanda Ngozi Adichie. Haar verhaal over het gevaar van zogenaamde ‘single stories’ (vrij te vertalen naar eendimensionale verhalen) inspireert me, omdat het raakt aan mijn eigen fascinatie van de afgelopen jaren. Ngozi Adichie illustreert het concept ‘single story’ met voorbeelden uit haar eigen leven, zoals de manier waarop haar Amerikaanse studiegenoten één verhaal hadden over Afrika waarin alle Afrikanen arm waren, naar Afrikaanse muziek luisterden en een inheemse taal spraken. Waardoor zij zelf – een hoog opgeleide Nigeriaanse die fan was van Mariah Carey en Engels als eerste taal had – zo duidelijk niet aan het plaatje voldeed, dat haar studiegenoten zich niet goed raad met haar wisten.
Single stories in een gemeente
De afgelopen maanden heb ik voor een onderzoek veel tijd doorgebracht met de ambtenaren van een grote Nederlandse gemeente. Soms kwam ik ook hier ‘single stories’ op het spoor. Als iemand in het algemeen sprak over ‘alle collega’s bij de uitvoeringsorganisatie’ bijvoorbeeld, en dat ‘zij niet goed zijn in abstract denken’. Of als iemand deelde dat hij soms gefrustreerd was ‘over burgers die niet mee willen denken’ over een bepaald onderwerp. Dit is overigens niet uniek voor deze gemeente, ook op veel andere plekken waar ik de afgelopen jaren heb gewerkt, kwam ik andere varianten van de ‘single story’ tegen.
Verhalen veranderen?
Veel verandervragen die te maken hebben met samenwerking, cultuur- en gedragsverandering hebben voor mijn gevoel te maken met deze beelden en verhalen over en weer. Wat kun je daar dan mee doen? Verschillende stromingen binnen de organisatiewetenschap en veranderkunde suggereren dat deze verhalen en beelden in dagelijkse gesprekken tot stand komen en dat je om ‘cultuur’ in de organisatie te veranderen, deze gesprekken moet veranderen. Grote en centraal geleide veranderinitiatieven hebben volgens deze stromingen dan ook weinig zin, verandering gebeurt in het nu, in een gesprek tussen een of meerdere mensen.
Maar hoe doe je dat dan, dagelijkse gesprekken en verhalen veranderen? In ieder geval niet van ‘bovenaf’, maar eerder door mensen te verleiden om op een andere manier met elkaar in gesprek te gaan. Wat komt daar dan bij kijken? Hoe ziet dat eruit? Wanneer werkt dat wel en wanneer niet? En wat is daarin dan de rol en het vakmanschap van een externe adviseur? Dit zijn vragen waar ik al een tijd nieuwsgierig naar ben en mee aan het experimenteren ben en waar ik ook de komende tijd mee aan de slag wil gaan.
Meer weten?
Bekijk ook de TED Talk van Chimamanda Ngozi Adichie.
Deze blog is onderdeel van een reeks. Joeri Kabalt, Mara Spruyt en Suzanne Verdonschot maken in oktober 2014 een studiereis naar de Verenigde Staten. In deze blogserie verkennen zij hun onderzoeksvragen en –aanpak.