Luisteren is dé basis voor organisaties die soepel willen meebewegen in woelige tijden. Dat is de overtuiging van Frederik De Proft, die samen met zijn partner Evy Gruyaert ‘All Ears’ oprichtte. Vanuit hun gedeelde passie voor luisteren begeleiden ze bedrijven in het versterken van hun organisatiecultuur. Niet met grote veranderplannen, maar door te beginnen bij het eenvoudigste en meest menselijke wat er is: écht horen wat mensen te zeggen hebben.
Frederik nam het voorbije jaar deel aan het Lerend Netwerk Appreciative Inquiry, een initiatief van Kessels & Smit en Evenwicht. Appreciative Inquiry of waarderend onderzoek is een krachtige strategie voor positieve verandering. Voor Frederik was het jaartraject een voedingsbodem om zijn visie te verdiepen en tegelijk geïnspireerd te worden door collega’s uit verschillende contexten.
Luisteren als basis verandering
“Bij All Ears ondersteunen we bedrijven in het versterken van hun organisatiecultuur. We geloven dat de omgeving waarin mensen werken cruciaal is om goed te kunnen functioneren,” vertelt Frederik. “In veel organisaties is men druk bezig met wat er moet veranderen, maar veel minder met de vraag: zijn mensen eigenlijk klaar om te veranderen? Daar speelt luisteren een sleutelrol in. Voor ons is luisteren de start van alles wat je in beweging wil brengen.”
Via zogenaamde ‘luisterinterventies’ worden in het bedrijf verhalen opgehaald die inzicht geven in wat er leeft. “Het is verrassend hoeveel mensen durven vertellen aan iemand die luistert zonder oordeel. Dat alleen al creëert verbinding. En door al die stemmen samen te brengen, ontstaat een dieper begrip van wat er écht speelt in een organisatie. En daar kan je dan mee aan de slag gaan.”
De brug tussen ‘fluffy’ luisteren en de bedrijfswereld
“Ik heb lang gewerkt als consultant in de financiële sector, in een context waar rationeel en analytisch denken de norm is. Daar wordt luisteren al snel gezien als iets softs of ‘fluffy’. In de wereld van Appreciative Inquiry zag ik net de enorme kracht van luisteren en waarderend onderzoeken, maar ook dat die inzichten niet altijd vertaald raken naar de taal van het bedrijfsleven. Ik wil die brug bouwen.”
Hij merkt dat luisteren in organisaties vaak een negatieve connotatie krijgt. “Veel mensen denken: als we echt gaan luisteren, komen er vooral frustraties naar boven en die moeten we dan allemaal oplossen. Terwijl luisteren net helpt om frustraties en negativiteit om te buigen. Je creëert veiligheid en vertrouwen. Mensen voelen zich gehoord en gezien, en dat staat niet gelijk aan instemmen. Door te luisteren bouw je draagvlak. Dat vraagt in het begin tijd, maar bespaart op langere termijn veel meer tijd omdat mensen vanzelf mee zijn in wat je wil realiseren.”
In het traject leerde Frederik hoe Appreciative Inquiry niet zomaar een methode is, maar een mindset. “Door die bril kan ik nu ook cijfermatig aantonen dat luisteren een actie op zich is. Als je ergens naar luistert, breng je dat thema ‘top of mind’ en dat heeft onmiddellijk effect. Dat maakt het tastbaar, ook voor leidinggevenden.”
Leiderschap in transitie: van beslissen naar verbinden
“We zijn als mensen bijna ‘wired’ om te denken dat leiders alle beslissingen alleen moeten nemen. Maar de wereld is vandaag zó complex dat niemand nog alle antwoorden kan hebben. De kracht zit in de groep. In het lerend netwerk leerde ik hoe je de collectieve wijsheid van mensen kan benutten om samen te zoeken en te bouwen.”
Volgens hem vraagt dat een ander soort leiderschap: minder controle, meer vertrouwen. “We zijn allemaal getraind om problemen te scannen en risico’s te vermijden. Terwijl de vraag vandaag is: hoe kun je een omgeving creëren waarin mensen elkaar versterken? Dat begint met luisteren, écht luisteren en met ruimte maken voor wat er al aanwezig is.”
Voelen en vertragen voor meer inzicht
Het jaartraject bracht Frederik ook persoonlijk in beweging. “Ik zat jarenlang vooral in de wereld van cijfers, rendement en efficiëntie. In de opleiding leerde ik letterlijk vertragen. Mijn eerste reflex was vaak: ‘Komaan, vooruit, ik heb het al begrepen’. Maar juist door te vertragen, leerde ik veel meer. Ik kreeg nieuwe inzichten, voelde meer verbinding.”
Hij glimlacht: “Ik voelde me soms de vreemde eend in de bijt tussen mensen uit de zorg, het onderwijs, sociaal werk en het middenveld, maar net daardoor leerde ik anders kijken en vooral voelen. En dat maakt mijn werk vandaag rijker. Ik wil ook die vertaalslag maken naar bedrijven en luisteren en voelen als sterkte inzetten.”
Een community die dingen in beweging zet
Frederik spreekt met warmte over de mensen die hij in het lerend netwerk ontmoette. “Ik heb er echte vriendschappen aan overgehouden. Het mooie is dat iedereen met een andere achtergrond komt, maar we elkaar vonden in een gedeelde intentie: iets betekenen voor organisaties én de samenleving. Je leert elkaars sterktes kennen, en vanuit die sterktes ga je spontaan samenwerken. Dat is precies wat Appreciative Inquiry doet: vertrekken vanuit wat goed gaat, wat al aanwezig is. En van daaruit groeit iets nieuws.”
Frederik ziet het lerend netwerk dan ook niet als een eindpunt, maar als een begin. “Als we de juiste mensen blijven samenbrengen, kunnen er nog veel meer mooie dingen ontstaan voor organisaties, en uiteindelijk ook voor de maatschappij.”