Op 24 april reizen we af naar Enschede om Joseph Kessels te ontmoeten. Op de parkeerplaats komt de karakteristieke, vriendelijke verschijning Joseph ons al tegemoet en niet veel later zitten we met koffie en thee in de aula van de Universiteit Twente. Het doel van dit interview is om van Joseph te horen waar hij mee bezig is en wat zijn visie is op bepaalde ontwikkelingen in de maatschappij en in ons vak.
Een nieuwe fase
Allereerst zijn we natuurlijk nieuwsgierig naar hoe het Joseph is vergaan na zijn vertrek bij Kessels & Smit in december 2010. Zijn tweede leerstoel aan de Open Universiteit heeft hem de mogelijkheid geboden zich bezig te houden met de professionalisering van leraren, en dan vooral met opleidingskundig leiderschap. Joseph geeft aan dat hij heel bewust gekozen heeft voor deze onderdompeling in een nieuw thema. "Ik ben na mijn vertrek bij K&S een periode van inhoudelijke verdieping ingegaan". Hij noemt het ‘een gedisciplineerde oriëntatie op een nieuw terrein.’ Joseph’s eigen ontwikkeling staat dus allerminst stil!
Professionele ontwikkeling van leraren
We vragen wat Joseph tot nu toe is opgevallen bij de thema’s waar hij nu aan werkt. Joseph vertelt dat het opmerkelijk is dat er wel veel belangstelling is voor de professionele ontwikkeling van leraren, maar dat vooral de overheid nog erg denkt vanuit regulering en subsidiering. "De erkenning dat het feitelijke leren voornamelijk plaatsvindt op informele manieren, in netwerken, door samen aan relevante thema’s te werken, door in projecten te participeren, dus in al die activiteiten die niet te boek staan als formele cursussen, opleidingen, trainingen, leertrajecten, dát is iets dat heel moeilijk te accepteren is."
Er ontstaat een leuke discussie over het faciliteren van leren. Informeel leren blijkt het meest effectief, maar kun je mensen ertoe bewegen informeel te leren? "Op het moment dat iemand uitspreekt: ‘daar zetten we een community op’, geeft dat aan dat hij het niet gesnapt heeft, want een community kan je niet ergens op zetten en die community ontstaat uit nieuwsgierigheid en belangstelling van mensen zelf. Daar kun je niets aan sturen."
Werken is leren
Een ander thema dat Joseph veel bezighoudt is het karakter van het werk. "Als het werk echt gericht is op verbetering en vernieuwing, dan wordt werken leren. Opleiden, leren en werken zijn dan niet meer gescheiden." In het verlengde daarvan hebben we het over zelfsturing en zelfregulatie. Joseph vertelt hoe zelfregulerend werken en leren altijd al een leidend principe is geweest binnen Kessels & Smit: "Je kunt alleen maar heel goed zijn in je vak als je de ruimte hebt om er zelf vorm aan te geven. Je werkt alleen in projecten waar jij voor gekozen hebt. Je kunt alleen maar op een zeer hoog niveau aan klanten diensten verlenen, als het voortkomt uit een sterke persoonlijke gedrevenheid. Je werkt alleen maar in teams waar je zelf voor kiest. Anders wordt het niks."
We filosoferen over wat er zou gebeuren als in onze maatschappij minder uitgestippeld zou zijn voor iedereen. "Als mensen meer ruimte hebben om zelf invulling te geven aan hun werk, zien we waarschijnlijk een grotere variëteit in werk. Zoals de dienstverlening om voor jou de hond uit te laten. Er is nog geen enkele bureaucraat die dat ooit achter de tekentafel bedacht heeft. Maar dat ontstaat als mensen zien dat daar behoefte aan zou kunnen zijn. Het ontstaat omdat mensen slim om zich heen kijken."
Kennis als gereedschap
Al pratende over het beroepsonderwijs in Nederland, merken we op dat het steeds gangbaarder is om mensen meer vrij te laten in hoe ze zich bepaalde leerstof eigen maken. Joseph vertelt dat hij voorstander is om ook meer vrijheid te geven in wat geleerd wordt. "Kennis als gereedschap vind ik zo’n mooi principe. Ik heb een voorbeeld van mijn neefje. Hij zat nog niet op de basisschool en kon dus nog niet lezen en schrijven. Hij had een grote belangstelling voor stenen en mineralen. Hij liep altijd te zoeken naar stenen. Hij had ook een kastje daarvoor gemaakt met vakjes erin, tekende de Latijnse namen uit een boekje erbij en vroeg aan zijn omgeving wat de namen betekenden zodat hij ze ook uit kon spreken. Zo heeft die jongen zich heel ingewikkelde begrippen eigen gemaakt. Dat heeft me enorm gefascineerd."
Nieuwsgierig geworden naar wat Joseph nog meer zegt over zelfsturing in het werk, pretstudies, professionele ruimte en gespreid leiderschap in de klas? Klik dan door naar het hele interview.